ÖZELLİKLER
Kullanıcı Adı:
ferbay
Kullanıcı Grubu:
Forum Üyesi
Geri Bildirimleri:
Aldığı Beğeni:
151
Hesap Durumu:
Aktif
Durumu:
Çevrim Dışı
Üyelik Tarihi:
29 Kasım 2017 02:37
Son Ziyaret:
31 Ocak 2024 02:39
Toplam Mesaj:
224 [0.10 Gün Ortalaması]
Paylaşım Sayisı:
0 (Son 6 Ay)
İlan Sayisı:
BİLGİLER
Ad Soyad:
Ferhat B.
Doğum Tarihi:
Girilmedi
Yaş:
Bilinmiyor
İl:
Istanbul
Meslek:
Özel Mesaj:
Sohbet Talebi:
Üye Favorile:
Sosyal Medya:
İMZA
Ferhat B.
SON 10 MESAJI
Bitkili Maceram Başlıyor (hi-tech)
[QUOTE=Güvenn]Plant soili verimlilik açısından nasıl değerlendirirsiniz? Tavsiye eder misiniz? Hissettiğiniz eksikliği ne oldu ve suyun tds ve ph değerini ne kadar süreyle düşük tuttu. Cevap verirseniz çok memnun olurum [/QUOTE]
Jbl plant soil acemilik tankımda kullanmıştım. Ancak bence gayet başarılı bir aktif toprak. Daha sonraki kurulumlar da tropica kullandım ama aralarında bir fark göremedim. Elinizde varsa güvenle kullanabilirsiniz
[QUOTE=Güvenn]Plant soili verimlilik açısından nasıl değerlendirirsiniz? Tavsiye eder misiniz? Hissettiğiniz eksikliği ne oldu ve suyun tds ve ph değerini ne kadar süreyle düşük tuttu. Cevap verirseniz çok memnun olurum [/QUOTE]
Jbl plant soil acemilik tankımda kullanmıştım. Ancak bence gayet başarılı bir aktif toprak. Daha sonraki kurulumlar da tropica kullandım ama aralarında bir fark göremedim. Elinizde varsa güvenle kullanabilirsiniz
Jbl Plant Soil Vs Benibachi
[QUOTE=Güvenn]
Jbl ile kurduğunuz tankın fotoğrafı var mı acaba, bayağı zaman geçmiş ama bi umut [^_^][/QUOTE]
https://www.akvaryum.com/Forum/bitkili_maceram_basliyor_hi-tech_k921990.asp
[QUOTE=Güvenn]
Jbl ile kurduğunuz tankın fotoğrafı var mı acaba, bayağı zaman geçmiş ama bi umut [^_^][/QUOTE]
https://www.akvaryum.com/Forum/bitkili_maceram_basliyor_hi-tech_k921990.asp
Silinebilir.
Merhaba
Bir osmos arıtma kullanıcı olarak tecrübe ve gereksinimi paylaşmak isterim. osmos için çok fonksiyonel bir arıtmaya ihtiyaç yoktur. suyun ilk girdiği kısma sediment ve karbon fitreleri takıp sonrasında önemli filtre olan membran fitre yi kullanarak 3'lü kombinasyonla işinizi çözebilirsiniz. şebeke suyunuz çok problemliyse membran öncesinde bir karbon veya sediment kullanarak 4'li kombinasyonla da işinizi görebilirsiniz. Aynı zamanda membran filtrenin ömrünü biraz artırmış olursunuz. Sonuç olarak alacağınız su değerleri 5-9ppm aralığında olacaktır.
Merhaba
Bir osmos arıtma kullanıcı olarak tecrübe ve gereksinimi paylaşmak isterim. osmos için çok fonksiyonel bir arıtmaya ihtiyaç yoktur. suyun ilk girdiği kısma sediment ve karbon fitreleri takıp sonrasında önemli filtre olan membran fitre yi kullanarak 3'lü kombinasyonla işinizi çözebilirsiniz. şebeke suyunuz çok problemliyse membran öncesinde bir karbon veya sediment kullanarak 4'li kombinasyonla da işinizi görebilirsiniz. Aynı zamanda membran filtrenin ömrünü biraz artırmış olursunuz. Sonuç olarak alacağınız su değerleri 5-9ppm aralığında olacaktır.
Jbl Plant Soil Vs Benibachi
Jbl plant soil bitkili tankımda kullandım ve memnun kaldım. Ph stabil tutma özelliğinin faydasını gördüm. Hobiye yeni başlayanların birçok hatasını kapatıp dengeliyor.
Jbl plant soil bitkili tankımda kullandım ve memnun kaldım. Ph stabil tutma özelliğinin faydasını gördüm. Hobiye yeni başlayanların birçok hatasını kapatıp dengeliyor.
Power Led Armatür Yapımı
Merhaba öncelikle hayırlı olsun. Tankınızın yüksekliği lens gerektirmeyecektir diye düşünüyorum. Lenssiz kullanınca akvaryum.içindeki ışık ortamı daha gün ışığına yakın olacaktır. 40 cm de high bitkiler icin zeminin ihtiyacı olan yeterli par değerine sahip olacaktır.
Merhaba öncelikle hayırlı olsun. Tankınızın yüksekliği lens gerektirmeyecektir diye düşünüyorum. Lenssiz kullanınca akvaryum.içindeki ışık ortamı daha gün ışığına yakın olacaktır. 40 cm de high bitkiler icin zeminin ihtiyacı olan yeterli par değerine sahip olacaktır.
Purigen
Merhaba
500 litre için 100ml purigen yeterli gelmeyecektir. Mesela ben 200lt de kullanıyorum ancak yeterli geliyor. 400lt verisi tanktaki canlı durumu vs gibi etkenler hesaplanmadan veriliyor. Benim tavsiyem 250ml olanlardan kullanın en azından filtrenizdeki purigen etkisini daha belirgin gözlemlemiş olursunuz.
Merhaba
500 litre için 100ml purigen yeterli gelmeyecektir. Mesela ben 200lt de kullanıyorum ancak yeterli geliyor. 400lt verisi tanktaki canlı durumu vs gibi etkenler hesaplanmadan veriliyor. Benim tavsiyem 250ml olanlardan kullanın en azından filtrenizdeki purigen etkisini daha belirgin gözlemlemiş olursunuz.
Akvaryum Aydınlatması Nasıl Olmalı?
[QUOTE=Flexa]Bir yılı aşkın bir süredir bu hobide ışıklandırma üzerine kafa yorduktan, birçok bilimsel makale ve tecrübeye dayalı paylaşımları okuyup denemeler yaptıktan sonra kendi tecrübelerimi de sizlerle paylaşmak istedim. Bu yazıda akvaryum ışıklandırmasının arkasındaki bilimi, en sade dile indirgeyerek anlatmaya çalışacağım. Şunu belirtmek isterim ki gördüğüm en büyük hata, kulaktan dolma/kaynağı belli olmayan bilgilerin genel geçer olarak kabul görmesi. O nedenle burada paylaşacağım her bilginin "bilimsel" referansını da ekliyor olacağım. Böylelikle kendiniz de referanslardaki detayları inceleyerek, bilginin doğruluğundan emin olabilirsiniz. Özetle; bir bilim insanı adayı, biyofotonikçi olarak, benim sözlerime değil referans verdiğim bilimsel kaynaklara güvenmenizi bekliyorum. Her ne kadar tecrübe önemli bir faktör olsa da, hatalı bir saatin bile günde en az iki kez doğruyu gösterdiğini unutmamak gerektiğini hatırlatmak isterim. Burada amacımız, en ufak hatalarımızdan da arınıp, tecrübeyle bunları harmanlayarak "mükemmele" yaklaşmaktır. Lafı daha fazla dolandırmadan başlayalım.
[B]Giriş[/B]
Akvaryum ışıklandırmasında dikkat edilmesi gereken üç temel unsur bulunuyor: Işığın watt değeri, lümeni ve spektrumu. Ne yazık ki en bunlardan en önemli detay olan spektrumun en az dikkati çektiğini gördüm. Yavaş yavaş işin detaylarına girmeye başlayalım.
[B]Watt Değeri:[/B] Işığın watt değeri, ışık kaynağının elektrik olarak kullandığı gücü ifade eder. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bunun bir "çıkış gücü" ifadesi olmadığıdır. 3 Wattlık iki ayrı kaynak, farklı şiddetlerde ışık verebilir. Bunun sebebi kaynağın [B]verimliliğidir[/B]. 3 Wattlık bir kaynak 3 Volt ile çalışıyorsa 1 Amper akım çekiyor demektir. Bunun hesabı basitçe [B]P=I.V[/B], yani güç eşittir akım çarpı voltaj olarak verilir. Burada dikkat edilmesi gereken, tekrar vurguluyorum, bunun bir giriş gücü olduğudur, çıkış gücü değil. Bununla ne demek istiyorum? Bir kaynağın verimliliği düşük ise bunun 1 Watt'ını ısıya çevirirken 2 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanabilir. Bunun yanında daha verimli bir muadili, yalnızca 0.5 Watt'ını ısıya çevirirken, 2.5 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanacaktır.
[U]Bu nedenle watt değeri, üründen ürüne verimlilik değeri değişebileceği için iyi bir kıstas değildir.[/U]
[B]Lümen Değeri: [/B] Lümen değeri, basit bir ifadeyle ışığın şiddetini ifade eder. Daha detaylı izahı şöyledir: Birim steradyan açıdan, birim kandil (candela) yeğinliğe (intensity) sahip bir kaynağın verdiği akı (flux). Yani bir lümen birimi 1lm = 1cd x 1sr'dir. Daha basit bir ifadeyle, bir kandillik yeğinliğe sahip bir kaynağı bir steradyan açıdan ölçecek olursanız elde edeceğiniz değer bir lümen olur. Burada kaynağın her açıda eşit bir ışıma yaptığı kabulünün söz konusu olduğunu ve gerçekte bunun tam olarak böyle olmayacağını belirtmek isterim. Eğer elinizde bir lümen ölçer varsa, uzaklaşıp yakınlaştıkça bu değerin değiştiğini görürsünüz. Bunun sebebi birim steradyandan sapıyor olmanızdan kaynaklanır. Eğer doğru bir kıyaslama yapmak istiyorsanız, her bir kaynağı "belirlenmiş" bir uzaklıktan ölçerek bunu sağlayabilirsiniz.
Akvaryumun bir derinliği olduğundan dolayı, kaynaktan uzaklaştıkça (tepeden aydınlattığınızı farz edersek), tabana doğru lümen değerinin düşeceği aşikardır. Bu nedenle kullandığınız bitkilerin boylarını göz önünde bulundurup bir lümen hesabı yapmakta fayda vardır. Bu nedenledir ki, yosunlaşma bazen yüzeye yakın bitkilerin dalları arasında daha fazla olur (başka nedenleri de olsa da ana faktörlerden biridir).
[B]Spektrum:[/B] Işığa dair en önemli parametredir. Akvaryumdaki yerine değinmeden önce bu kavrama yabancı olanlar için ne olduğunu ifade etmeye çalışacağım. Spektrum (ya da Türkçe olarak tayf), kaynağın barındırdığı özelliğin her birinin ne denli fazla olduğunu ifade eder. Örneğin bazı antibiyotiklerde geniş spektrumlu ifadesini görürsünüz, bu şu manaya gelir, birçok bakteri türü üzerinde etkilidir. Bir ışığın spektrumu ise aşağıdaki gibi tanımlanan elektromanyetik spektrum ile ifade edilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191201341.jpg[/IMG]
Burada ışığın dalga boylarına ayrılmış bir şekilde bir spektrum boyunca uzandığı görülmektedir. Bu tüm dalga boylarından (radyodan gamaya uzanan); yalnızca görünür bölge, yakın kızılöte ve yakın moröte bizim ilgilendiğimiz bölüm olacak. Fakat spektrum tam anlamıyla bu değildir. Bir ışık kaynağının spektrumu aşağıdaki şekilde verilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191205111.jpg[/IMG]
Bu grafikte anlatılmak istenilen şudur: Hangi dalga boylarında ne şiddette ışık veriliyor? Örneğin geniş bir kırmızı dalga boyu aralığında belirli bir şiddette ışık verildiği, bunun yanında göreli daha dar bir bantta mavi ışık verildiği görülmektedir. Herhangi bir yeşil-sarı dalga boyunda ışıma olmadığı ise bariz bir şekilde kendini belli etmektedir. Bu örneği verdim, çünkü bu örnek birazdan da göreceğiniz üzere, kloroplastlı bitkiler üzerinde oldukça etkilidir. Dipnot olarak grafikte eksenlerin verilmediğini fakat yatay eksenin dalga boyu, dikey eksenin ise normalize edilmiş ışık şiddeti olduğunu belirtmek isterim.
[U]Tek renk kaynakların çoğu (örneğin kırmızı) dar bir bant aralığında (örn. 650-660 nm) ışık vermektedir. Kaynağınız ne kadar geniş olup, gerekli dalga boylarındaki şiddeti fazla olursa o kadar iyidir. Dar bantlı (tek renkli) kaynaklardan olabildiğince kaçınmakta fayda vardır. Ya da bu kaynakları karma halinde bir arada kullanarak tek bir geniş spektrumlu kaynak varmış gibi de kullanabilirsiniz.[/U]
[B]ÖNEMLİ:[/B] Bir diğer önemli nokta da aşağıda açıklayacağımız saçılma ve soğurulma ile ilgili. Suyun içerisinde mavi ve kırmızı ışığa farklı olaylar farklı şiddetlerde etki gösterir. Yukarıdaki örnekteki kaynakta mavi ve kırmızı ışık şiddeti eşit gösterilmiştir. İyi bir kaynakta böyle olmaması gerekir, çünkü içlerinden biri daha fazla soğurulmaya/saçılmaya maruz kalarak dibe daha az miktarda ulaşır.
[B]Kara Cisim Işıması[/B]
Bazen kaynakların 6000K, 10000K gibi sıcaklık değerleri verdiğini görürsünüz. Bir dalga boyu aralığı vermektense bir sıcaklık aralığı vermesi aslında onun spektrumunu ifade eder. Cisimler, belirli bir sıcaklığa sahip oldukça, doğaları gereği bir ışıma yaparlar. Örneğin ısınan bir demir önce kızarır, ardından sarılaşır ardından beyazlar. Çok daha sıcak olan yıldırımlar ise bu nedenle mavimsidir. Bu konuyu kara cisim ışıması altında inceleriz, detaylar için bakınız: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL][4].
[B]Suyun İçerisinde Işığın Davranışı[/B]
Işık bir ortamdan başka bir ortama (bizim durumumuzda havadan suya) geçerken kırınıma uğrar. Fakat bu diğer, pek de tartışılmayan faktörlerin yanında önemsiz kalan bir detaydır. Işık, suyun içerisinde en temel ele almamız gereken iki duruma maruz kalır: Soğurulma ve saçılma. Her ikisi de ışığı kaybetmenize neden olarak verimi düşürecektir.
[B]Soğurulma:[/B] Adı üstünde olan bu olayda, fotonlar çarptıkları atomlar tarafından soğurularak enerji olarak kullanılır (bu durum suyu biraz ısıtan bir faktördür ama o kadar da önemli değil). Özetle o ışık kaybolur. Bu durum suyun içerisindeki bileşenlerden, suyun sıcaklığına kadar değişkenlik gösterebilir[1]. Saf suyun içerisinde soğurulma aşağıdaki şekilde gerçekleşir[2].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191225241.jpg[/IMG]
Detaylarına girmeden anlatacak olursak, yukarıdaki grafik saf suyun içerisinde ışığın farklı dalga boylarının ne kadar soğurulmaya maruz kaldığını göstermektedir. Buradan görülüyor ki kırmızı ışık, mavi ışığa göre çok daha fazla soğurulmaya maruz kalmaktadır. Yani ışık kaynağınızda 1 şiddet maviye karşılık, 1 şiddette kırmızı kullanmanız durumu kesinlikle dengelemez. Bir metre derinlik için hesap edilecek olursa 1 şiddette maviye karşılık yaklaşık 10 şiddette kırmızı uygulandığında tabana her ikisi de aynı miktarda ulaşırlar. Değerleri yaklaşık olarak, örneklendirme açısından verdiğime lütfen dikkat edin. Detaylı bir hesaplama formülizasyon kullanılanarak soğurulma katsayıları (absorption coefficient) hesaba katılarak yapılabilir.
[B]Saçılma:[/B] Basitçe, ışığın atomlarla etkileşime girmesi sonucu gidiş açısının değişmesidir. Burada ışık herhangi bir yönde giderek akvaryumu terk edebilir ya da geldiği yöne geri gidebilir. Bu da suyun içerisinde ilerlerken dibe tam olarak ulaşamayacağı anlamına gelir. Fakat soğurulma ile kıyaslandığında saçılmanın (scattering) etkisi önemsiz derecede az kalır[3]. Saçılmaların çok çeşitli türleri olsa da (Rayleigh, Mie etc.) bunlar bizim konumuzun dışında kalacağından buna değinmiyorum.
Soğurulma (absorption) ve saçılmanın (scattering) toplamını ifade eden bir diğer parametre de sönümlenme (attenuation) katsayısıdır. Bazen bu ifadeyle de karşılaşabilirsiniz. Ortamdaki toplam kaybı ifade etmek için kullanılır.
[B]Bitkiler Ne İster?[/B]
Bitki deyince aklımıza yeşil yapraklı canlılar gelse de, özellikle kırmızı renklere de sahip olan farklı türler olduğunu biliyoruz. Yeşil olmalarının sebebi, bitkinin fotosentezinden sorumlu olan kloroplast organelinin, yeşil ışığı daha fazla yansıtan klorofil pigmentine sahip olmasıdır. Klorofiller kendi içlerinde de türlere ayrılır:
[B]Klorofil a:[/B] tüm kloroplastlarda bulunur ve tıpkı ataları olan siyanobakterilerde olduğu gibi, kloroplasta mavimsi yeşil bir renk katar.
[B]Klorofil b:[/B] çoğunlukla yeşil alglerin ve bitkilerin kloroplastlarında bulunarak, kloroplasta zeytin yeşili bir renk katar. Klorofil a ve klorofil b birlikte bulunarak, bitkilerde bildiğimiz yeşil renkli bir görünüm oluşturur.
[B]Klorofil c:[/B] kırmızı alg kökenli ikincil endosimbiyotik kloroplastlarda bulunur, fakat kırmızı alglerin kendi kloroplastlarında bulunmaz. Ayrıca bazı yeşil alg ve siyanobakterilde de bulunur.
[B]Klorofil d[/B] ve [B]klorofil f[/B] pigmenti ise yalnızca bazı siyanobakterilerde bulunur.
Bunun yanında [B]kromoplast[/B] adı verilen plastitler; pigment sentezi ve depolanmasından sorumludur. Çoğunlukla meyvelerde, çiçeklerde, köklerde, stres altındaki yapraklarda ve ölmeye başlayan yapraklarda görülür. Bu nedenle renkleri yeşilden farklı olarak bilinir.
Klorofil pigmentlerinin soğurulma spektrumlarını aşağıda görebilirsiniz (absorption spectrum of chlorophyll)[5,6].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191257291.jpg[/IMG]
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191259051.jpg[/IMG]
Buradan görülmektedir ki, çoğunlukla ilgi odağımız olan klorofil a ve klorofil b pigmenti, yoğunlukla mavi ve ardından kırmızı ışığı emmektedir (absorption). Aradaki değerlerin ise neredeyse bir etkiye sahip olmadığını görmekteyiz. Yani sadece sarı ışık veren bir kaynak çok da bir etkiye neden olmamaktadır.
[B]ÖNEMLİ: [/B]Sizin sarı olarak gördüğünüz bir kaynak "sadece" sarı ışık vermeyebilir. Toplamda verdiği renklerin karışımının sarı olması sizi aldatmasın. Bu durumu daha iyi anlamak için kara cisim ışıması konusuna dönmenizi öneriyorum. Ayrıca konuyu anlamanıza yardımcı olabilecek bir diğer kaynak: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL] [7].
[B]Akvaryuma Nasıl Bir Işıklandırma Yapmalıyız?[/B]
Sonuç olarak diyebileceğimiz şey, akvaryumunuza göre tercihi yukarıdaki bilgiler doğrultusunda sizin belirleyecek olmanız. Çünkü burada işin içerisine bir de göz zevki girmektedir. Kırmızı ışığı tabana ulaştıracağım derken akvaryumun üst kısımlarını kan kırmızısı hale getirmeniz mümkün (çünkü üst kısımlarda az soğurulacak). Bu nedenle 1 mavi şiddette 2 kırmızı şiddette gibi tercihler yapabilirsiniz.
Benim kişisel tercihim 6000K, 10000K, 30000K ve full spektrum 3W'lık power ledler kullanıp bunları homojen bir şekilde dağıtmaktan yana oldu. Yüksek kelvin değerine sahip ledler sayesinde mavi bölgede daha fazla ışık verdim, full spektrum ise kırmızı ihtiyacını bir nebze gidererek zaten tam olarak yapması gerekeni yaptı. Böylelikle şu ana kadar elime geçmiş her bitkide verimli büyüme elde ettim.
[B]ÖNEMLİ:[/B] Litre başına watt değeri gibi ifadeler verilse de anlayacağınız üzere bunlar hoş yaklaşımlar olsa da tam olarak doğru değildir. Burada ışığın spektrumunun tamamen göz ardı edilmesinin yanında, ışığın suda alacağı yolun (akvaryumun derinliğinin) kişiden kişiye göre değişiyor olması da söz konusudur. Watt/litre hesabı bu iki temel durumu da göz önüne almaz. Fakat basit bir yaklaşım olarak kullanabilirsiniz (çoğunlukla akvaryumun derinliği fark yaratmayacak düzeyde aşağı yukarı aynı kabul edilir ve kaynakların tam verimle çalıştığı düşünülür).
[B]Referanslar[/B]
1. W. Scott Pegau, Deric Gray, and J. Ronald V. Zaneveld, "Absorption and attenuation of visible and near-infrared light in water: dependence on temperature and salinity," Appl. Opt. 36, 6035-6046 (1997)
2. Robin M. Pope and Edward S. Fry, "Absorption spectrum (380–700 nm) of pure water. II. Integrating cavity measurements," Appl. Opt. 36, 8710-8723 (1997)
3. Downing J., "Effects of Light Absorption and Scattering in Water Samples on OBS® Measurements" [URL]https://s.campbellsci.com/documents/us/technical-papers/obs_light_absorption.pdf[/URL]
4. Kayali O., "Yıldız Astrofiziği: Kara Cisim Işıması" [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL]
5. David M. Gates, Harry J. Keegan, John C. Schleter, and Victor R. Weidner, "Spectral Properties of Plants," Appl. Opt. 4, 11-20 (1965)
6. Pattison, P & Bardsley, Norman & Hansen, Monica & Pattison, Lisa & Schober, Seth & Stober, Kelsey & Tsao, Jeff & Yamada, Mary. (2017). 2017 DOE SSL R&D Plan. 10.13140/RG.2.2.13316.63364.
7. Kayali O., "Neden Yeşil Yıldız Yoktur": [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL][/QUOT[QUOTE=Flexa]Bir yılı aşkın bir süredir bu hobide ışıklandırma üzerine kafa yorduktan, birçok bilimsel makale ve tecrübeye dayalı paylaşımları okuyup denemeler yaptıktan sonra kendi tecrübelerimi de sizlerle paylaşmak istedim. Bu yazıda akvaryum ışıklandırmasının arkasındaki bilimi, en sade dile indirgeyerek anlatmaya çalışacağım. Şunu belirtmek isterim ki gördüğüm en büyük hata, kulaktan dolma/kaynağı belli olmayan bilgilerin genel geçer olarak kabul görmesi. O nedenle burada paylaşacağım her bilginin "bilimsel" referansını da ekliyor olacağım. Böylelikle kendiniz de referanslardaki detayları inceleyerek, bilginin doğruluğundan emin olabilirsiniz. Özetle; bir bilim insanı adayı, biyofotonikçi olarak, benim sözlerime değil referans verdiğim bilimsel kaynaklara güvenmenizi bekliyorum. Her ne kadar tecrübe önemli bir faktör olsa da, hatalı bir saatin bile günde en az iki kez doğruyu gösterdiğini unutmamak gerektiğini hatırlatmak isterim. Burada amacımız, en ufak hatalarımızdan da arınıp, tecrübeyle bunları harmanlayarak "mükemmele" yaklaşmaktır. Lafı daha fazla dolandırmadan başlayalım.
[B]Giriş[/B]
Akvaryum ışıklandırmasında dikkat edilmesi gereken üç temel unsur bulunuyor: Işığın watt değeri, lümeni ve spektrumu. Ne yazık ki en bunlardan en önemli detay olan spektrumun en az dikkati çektiğini gördüm. Yavaş yavaş işin detaylarına girmeye başlayalım.
[B]Watt Değeri:[/B] Işığın watt değeri, ışık kaynağının elektrik olarak kullandığı gücü ifade eder. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bunun bir "çıkış gücü" ifadesi olmadığıdır. 3 Wattlık iki ayrı kaynak, farklı şiddetlerde ışık verebilir. Bunun sebebi kaynağın [B]verimliliğidir[/B]. 3 Wattlık bir kaynak 3 Volt ile çalışıyorsa 1 Amper akım çekiyor demektir. Bunun hesabı basitçe [B]P=I.V[/B], yani güç eşittir akım çarpı voltaj olarak verilir. Burada dikkat edilmesi gereken, tekrar vurguluyorum, bunun bir giriş gücü olduğudur, çıkış gücü değil. Bununla ne demek istiyorum? Bir kaynağın verimliliği düşük ise bunun 1 Watt'ını ısıya çevirirken 2 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanabilir. Bunun yanında daha verimli bir muadili, yalnızca 0.5 Watt'ını ısıya çevirirken, 2.5 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanacaktır.
[U]Bu nedenle watt değeri, üründen ürüne verimlilik değeri değişebileceği için iyi bir kıstas değildir.[/U]
[B]Lümen Değeri: [/B] Lümen değeri, basit bir ifadeyle ışığın şiddetini ifade eder. Daha detaylı izahı şöyledir: Birim steradyan açıdan, birim kandil (candela) yeğinliğe (intensity) sahip bir kaynağın verdiği akı (flux). Yani bir lümen birimi 1lm = 1cd x 1sr'dir. Daha basit bir ifadeyle, bir kandillik yeğinliğe sahip bir kaynağı bir steradyan açıdan ölçecek olursanız elde edeceğiniz değer bir lümen olur. Burada kaynağın her açıda eşit bir ışıma yaptığı kabulünün söz konusu olduğunu ve gerçekte bunun tam olarak böyle olmayacağını belirtmek isterim. Eğer elinizde bir lümen ölçer varsa, uzaklaşıp yakınlaştıkça bu değerin değiştiğini görürsünüz. Bunun sebebi birim steradyandan sapıyor olmanızdan kaynaklanır. Eğer doğru bir kıyaslama yapmak istiyorsanız, her bir kaynağı "belirlenmiş" bir uzaklıktan ölçerek bunu sağlayabilirsiniz.
Akvaryumun bir derinliği olduğundan dolayı, kaynaktan uzaklaştıkça (tepeden aydınlattığınızı farz edersek), tabana doğru lümen değerinin düşeceği aşikardır. Bu nedenle kullandığınız bitkilerin boylarını göz önünde bulundurup bir lümen hesabı yapmakta fayda vardır. Bu nedenledir ki, yosunlaşma bazen yüzeye yakın bitkilerin dalları arasında daha fazla olur (başka nedenleri de olsa da ana faktörlerden biridir).
[B]Spektrum:[/B] Işığa dair en önemli parametredir. Akvaryumdaki yerine değinmeden önce bu kavrama yabancı olanlar için ne olduğunu ifade etmeye çalışacağım. Spektrum (ya da Türkçe olarak tayf), kaynağın barındırdığı özelliğin her birinin ne denli fazla olduğunu ifade eder. Örneğin bazı antibiyotiklerde geniş spektrumlu ifadesini görürsünüz, bu şu manaya gelir, birçok bakteri türü üzerinde etkilidir. Bir ışığın spektrumu ise aşağıdaki gibi tanımlanan elektromanyetik spektrum ile ifade edilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191201341.jpg[/IMG]
Burada ışığın dalga boylarına ayrılmış bir şekilde bir spektrum boyunca uzandığı görülmektedir. Bu tüm dalga boylarından (radyodan gamaya uzanan); yalnızca görünür bölge, yakın kızılöte ve yakın moröte bizim ilgilendiğimiz bölüm olacak. Fakat spektrum tam anlamıyla bu değildir. Bir ışık kaynağının spektrumu aşağıdaki şekilde verilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191205111.jpg[/IMG]
Bu grafikte anlatılmak istenilen şudur: Hangi dalga boylarında ne şiddette ışık veriliyor? Örneğin geniş bir kırmızı dalga boyu aralığında belirli bir şiddette ışık verildiği, bunun yanında göreli daha dar bir bantta mavi ışık verildiği görülmektedir. Herhangi bir yeşil-sarı dalga boyunda ışıma olmadığı ise bariz bir şekilde kendini belli etmektedir. Bu örneği verdim, çünkü bu örnek birazdan da göreceğiniz üzere, kloroplastlı bitkiler üzerinde oldukça etkilidir. Dipnot olarak grafikte eksenlerin verilmediğini fakat yatay eksenin dalga boyu, dikey eksenin ise normalize edilmiş ışık şiddeti olduğunu belirtmek isterim.
[U]Tek renk kaynakların çoğu (örneğin kırmızı) dar bir bant aralığında (örn. 650-660 nm) ışık vermektedir. Kaynağınız ne kadar geniş olup, gerekli dalga boylarındaki şiddeti fazla olursa o kadar iyidir. Dar bantlı (tek renkli) kaynaklardan olabildiğince kaçınmakta fayda vardır. Ya da bu kaynakları karma halinde bir arada kullanarak tek bir geniş spektrumlu kaynak varmış gibi de kullanabilirsiniz.[/U]
[B]ÖNEMLİ:[/B] Bir diğer önemli nokta da aşağıda açıklayacağımız saçılma ve soğurulma ile ilgili. Suyun içerisinde mavi ve kırmızı ışığa farklı olaylar farklı şiddetlerde etki gösterir. Yukarıdaki örnekteki kaynakta mavi ve kırmızı ışık şiddeti eşit gösterilmiştir. İyi bir kaynakta böyle olmaması gerekir, çünkü içlerinden biri daha fazla soğurulmaya/saçılmaya maruz kalarak dibe daha az miktarda ulaşır.
[B]Kara Cisim Işıması[/B]
Bazen kaynakların 6000K, 10000K gibi sıcaklık değerleri verdiğini görürsünüz. Bir dalga boyu aralığı vermektense bir sıcaklık aralığı vermesi aslında onun spektrumunu ifade eder. Cisimler, belirli bir sıcaklığa sahip oldukça, doğaları gereği bir ışıma yaparlar. Örneğin ısınan bir demir önce kızarır, ardından sarılaşır ardından beyazlar. Çok daha sıcak olan yıldırımlar ise bu nedenle mavimsidir. Bu konuyu kara cisim ışıması altında inceleriz, detaylar için bakınız: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL][4].
[B]Suyun İçerisinde Işığın Davranışı[/B]
Işık bir ortamdan başka bir ortama (bizim durumumuzda havadan suya) geçerken kırınıma uğrar. Fakat bu diğer, pek de tartışılmayan faktörlerin yanında önemsiz kalan bir detaydır. Işık, suyun içerisinde en temel ele almamız gereken iki duruma maruz kalır: Soğurulma ve saçılma. Her ikisi de ışığı kaybetmenize neden olarak verimi düşürecektir.
[B]Soğurulma:[/B] Adı üstünde olan bu olayda, fotonlar çarptıkları atomlar tarafından soğurularak enerji olarak kullanılır (bu durum suyu biraz ısıtan bir faktördür ama o kadar da önemli değil). Özetle o ışık kaybolur. Bu durum suyun içerisindeki bileşenlerden, suyun sıcaklığına kadar değişkenlik gösterebilir[1]. Saf suyun içerisinde soğurulma aşağıdaki şekilde gerçekleşir[2].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191225241.jpg[/IMG]
Detaylarına girmeden anlatacak olursak, yukarıdaki grafik saf suyun içerisinde ışığın farklı dalga boylarının ne kadar soğurulmaya maruz kaldığını göstermektedir. Buradan görülüyor ki kırmızı ışık, mavi ışığa göre çok daha fazla soğurulmaya maruz kalmaktadır. Yani ışık kaynağınızda 1 şiddet maviye karşılık, 1 şiddette kırmızı kullanmanız durumu kesinlikle dengelemez. Bir metre derinlik için hesap edilecek olursa 1 şiddette maviye karşılık yaklaşık 10 şiddette kırmızı uygulandığında tabana her ikisi de aynı miktarda ulaşırlar. Değerleri yaklaşık olarak, örneklendirme açısından verdiğime lütfen dikkat edin. Detaylı bir hesaplama formülizasyon kullanılanarak soğurulma katsayıları (absorption coefficient) hesaba katılarak yapılabilir.
[B]Saçılma:[/B] Basitçe, ışığın atomlarla etkileşime girmesi sonucu gidiş açısının değişmesidir. Burada ışık herhangi bir yönde giderek akvaryumu terk edebilir ya da geldiği yöne geri gidebilir. Bu da suyun içerisinde ilerlerken dibe tam olarak ulaşamayacağı anlamına gelir. Fakat soğurulma ile kıyaslandığında saçılmanın (scattering) etkisi önemsiz derecede az kalır[3]. Saçılmaların çok çeşitli türleri olsa da (Rayleigh, Mie etc.) bunlar bizim konumuzun dışında kalacağından buna değinmiyorum.
Soğurulma (absorption) ve saçılmanın (scattering) toplamını ifade eden bir diğer parametre de sönümlenme (attenuation) katsayısıdır. Bazen bu ifadeyle de karşılaşabilirsiniz. Ortamdaki toplam kaybı ifade etmek için kullanılır.
[B]Bitkiler Ne İster?[/B]
Bitki deyince aklımıza yeşil yapraklı canlılar gelse de, özellikle kırmızı renklere de sahip olan farklı türler olduğunu biliyoruz. Yeşil olmalarının sebebi, bitkinin fotosentezinden sorumlu olan kloroplast organelinin, yeşil ışığı daha fazla yansıtan klorofil pigmentine sahip olmasıdır. Klorofiller kendi içlerinde de türlere ayrılır:
[B]Klorofil a:[/B] tüm kloroplastlarda bulunur ve tıpkı ataları olan siyanobakterilerde olduğu gibi, kloroplasta mavimsi yeşil bir renk katar.
[B]Klorofil b:[/B] çoğunlukla yeşil alglerin ve bitkilerin kloroplastlarında bulunarak, kloroplasta zeytin yeşili bir renk katar. Klorofil a ve klorofil b birlikte bulunarak, bitkilerde bildiğimiz yeşil renkli bir görünüm oluşturur.
[B]Klorofil c:[/B] kırmızı alg kökenli ikincil endosimbiyotik kloroplastlarda bulunur, fakat kırmızı alglerin kendi kloroplastlarında bulunmaz. Ayrıca bazı yeşil alg ve siyanobakterilde de bulunur.
[B]Klorofil d[/B] ve [B]klorofil f[/B] pigmenti ise yalnızca bazı siyanobakterilerde bulunur.
Bunun yanında [B]kromoplast[/B] adı verilen plastitler; pigment sentezi ve depolanmasından sorumludur. Çoğunlukla meyvelerde, çiçeklerde, köklerde, stres altındaki yapraklarda ve ölmeye başlayan yapraklarda görülür. Bu nedenle renkleri yeşilden farklı olarak bilinir.
Klorofil pigmentlerinin soğurulma spektrumlarını aşağıda görebilirsiniz (absorption spectrum of chlorophyll)[5,6].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191257291.jpg[/IMG]
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191259051.jpg[/IMG]
Buradan görülmektedir ki, çoğunlukla ilgi odağımız olan klorofil a ve klorofil b pigmenti, yoğunlukla mavi ve ardından kırmızı ışığı emmektedir (absorption). Aradaki değerlerin ise neredeyse bir etkiye sahip olmadığını görmekteyiz. Yani sadece sarı ışık veren bir kaynak çok da bir etkiye neden olmamaktadır.
[B]ÖNEMLİ: [/B]Sizin sarı olarak gördüğünüz bir kaynak "sadece" sarı ışık vermeyebilir. Toplamda verdiği renklerin karışımının sarı olması sizi aldatmasın. Bu durumu daha iyi anlamak için kara cisim ışıması konusuna dönmenizi öneriyorum. Ayrıca konuyu anlamanıza yardımcı olabilecek bir diğer kaynak: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL] [7].
[B]Akvaryuma Nasıl Bir Işıklandırma Yapmalıyız?[/B]
Sonuç olarak diyebileceğimiz şey, akvaryumunuza göre tercihi yukarıdaki bilgiler doğrultusunda sizin belirleyecek olmanız. Çünkü burada işin içerisine bir de göz zevki girmektedir. Kırmızı ışığı tabana ulaştıracağım derken akvaryumun üst kısımlarını kan kırmızısı hale getirmeniz mümkün (çünkü üst kısımlarda az soğurulacak). Bu nedenle 1 mavi şiddette 2 kırmızı şiddette gibi tercihler yapabilirsiniz.
Benim kişisel tercihim 6000K, 10000K, 30000K ve full spektrum 3W'lık power ledler kullanıp bunları homojen bir şekilde dağıtmaktan yana oldu. Yüksek kelvin değerine sahip ledler sayesinde mavi bölgede daha fazla ışık verdim, full spektrum ise kırmızı ihtiyacını bir nebze gidererek zaten tam olarak yapması gerekeni yaptı. Böylelikle şu ana kadar elime geçmiş her bitkide verimli büyüme elde ettim.
[B]ÖNEMLİ:[/B] Litre başına watt değeri gibi ifadeler verilse de anlayacağınız üzere bunlar hoş yaklaşımlar olsa da tam olarak doğru değildir. Burada ışığın spektrumunun tamamen göz ardı edilmesinin yanında, ışığın suda alacağı yolun (akvaryumun derinliğinin) kişiden kişiye göre değişiyor olması da söz konusudur. Watt/litre hesabı bu iki temel durumu da göz önüne almaz. Fakat basit bir yaklaşım olarak kullanabilirsiniz (çoğunlukla akvaryumun derinliği fark yaratmayacak düzeyde aşağı yukarı aynı kabul edilir ve kaynakların tam verimle çalıştığı düşünülür).
[B]Referanslar[/B]
1. W. Scott Pegau, Deric Gray, and J. Ronald V. Zaneveld, "Absorption and attenuation of visible and near-infrared light in water: dependence on temperature and salinity," Appl. Opt. 36, 6035-6046 (1997)
2. Robin M. Pope and Edward S. Fry, "Absorption spectrum (380–700 nm) of pure water. II. Integrating cavity measurements," Appl. Opt. 36, 8710-8723 (1997)
3. Downing J., "Effects of Light Absorption and Scattering in Water Samples on OBS® Measurements" [URL]https://s.campbellsci.com/documents/us/technical-papers/obs_light_absorption.pdf[/URL]
4. Kayali O., "Yıldız Astrofiziği: Kara Cisim Işıması" [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL]
5. David M. Gates, Harry J. Keegan, John C. Schleter, and Victor R. Weidner, "Spectral Properties of Plants," Appl. Opt. 4, 11-20 (1965)
6. Pattison, P & Bardsley, Norman & Hansen, Monica & Pattison, Lisa & Schober, Seth & Stober, Kelsey & Tsao, Jeff & Yamada, Mary. (2017). 2017 DOE SSL R&D Plan. 10.13140/RG.2.2.13316.63364.
7. Kayali O., "Neden Yeşil Yıldız Yoktur": [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL][/QUOTE]
Başarılı bir çalışma olmuş tebrik ederim. Teknik detaylara çok fazla hakim olmasam da yazınızı sindirerek okuyup anlamaya çalıştım. Bende 1w lık pover ledler ile 6700k ve 1000k beyaz olmak üzere 3 sıra beyaz 1 full spectrum kullandım. Evet bitki büyütmeyi ortalama olarak sağladım. Ancak form kazandırma konusunda (özellikle kırmızı renkli bitkiler) yeterli olmadığını gözlemledim. Buna bağlı olarak geçtiğimiz hafta bazı ledleri çıkarıp yine 6700k ve 10000k beyaz, deep red, royal blue ve full spektrum kullanarakaydınlatmayı güncelledim. amacım kırmızı ve mavi ışıkları tek başına sağlayacağı tayfı, full spectrumdan alamama ihtimalini ortadan kaldırmak. Henüz değişiklik sonrası gelişmeler hakkında yorumlayacak bir süre geçmediği için olumlu/olumsuz birşey diyemiyorum.
Sizce bu şekilde bir dağılım yapmak sizce spektrum ihtiyacını giderme konusunda yardımcı olur mu?
Mesela deep redde 650-660nm iken yanına 620-650nm aralığı kırmızı.... Aynı şekilde 445nm royal blue yanına 450-460nm mavi eklemek daha mı mantıklı?
Burada amaç bitkilerin ihtiyaç duyduğu ışık tayfını genel olarak florasanlardan daha iyi aldığını düşünüyorum. Bu şekilde dar spectrumdan geniş spectruma geçirerek ihtiyaç tayflarının verimliliği artırılabilir mi?
Teşekkürler...
[QUOTE=Flexa]Bir yılı aşkın bir süredir bu hobide ışıklandırma üzerine kafa yorduktan, birçok bilimsel makale ve tecrübeye dayalı paylaşımları okuyup denemeler yaptıktan sonra kendi tecrübelerimi de sizlerle paylaşmak istedim. Bu yazıda akvaryum ışıklandırmasının arkasındaki bilimi, en sade dile indirgeyerek anlatmaya çalışacağım. Şunu belirtmek isterim ki gördüğüm en büyük hata, kulaktan dolma/kaynağı belli olmayan bilgilerin genel geçer olarak kabul görmesi. O nedenle burada paylaşacağım her bilginin "bilimsel" referansını da ekliyor olacağım. Böylelikle kendiniz de referanslardaki detayları inceleyerek, bilginin doğruluğundan emin olabilirsiniz. Özetle; bir bilim insanı adayı, biyofotonikçi olarak, benim sözlerime değil referans verdiğim bilimsel kaynaklara güvenmenizi bekliyorum. Her ne kadar tecrübe önemli bir faktör olsa da, hatalı bir saatin bile günde en az iki kez doğruyu gösterdiğini unutmamak gerektiğini hatırlatmak isterim. Burada amacımız, en ufak hatalarımızdan da arınıp, tecrübeyle bunları harmanlayarak "mükemmele" yaklaşmaktır. Lafı daha fazla dolandırmadan başlayalım.
[B]Giriş[/B]
Akvaryum ışıklandırmasında dikkat edilmesi gereken üç temel unsur bulunuyor: Işığın watt değeri, lümeni ve spektrumu. Ne yazık ki en bunlardan en önemli detay olan spektrumun en az dikkati çektiğini gördüm. Yavaş yavaş işin detaylarına girmeye başlayalım.
[B]Watt Değeri:[/B] Işığın watt değeri, ışık kaynağının elektrik olarak kullandığı gücü ifade eder. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bunun bir "çıkış gücü" ifadesi olmadığıdır. 3 Wattlık iki ayrı kaynak, farklı şiddetlerde ışık verebilir. Bunun sebebi kaynağın [B]verimliliğidir[/B]. 3 Wattlık bir kaynak 3 Volt ile çalışıyorsa 1 Amper akım çekiyor demektir. Bunun hesabı basitçe [B]P=I.V[/B], yani güç eşittir akım çarpı voltaj olarak verilir. Burada dikkat edilmesi gereken, tekrar vurguluyorum, bunun bir giriş gücü olduğudur, çıkış gücü değil. Bununla ne demek istiyorum? Bir kaynağın verimliliği düşük ise bunun 1 Watt'ını ısıya çevirirken 2 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanabilir. Bunun yanında daha verimli bir muadili, yalnızca 0.5 Watt'ını ısıya çevirirken, 2.5 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanacaktır.
[U]Bu nedenle watt değeri, üründen ürüne verimlilik değeri değişebileceği için iyi bir kıstas değildir.[/U]
[B]Lümen Değeri: [/B] Lümen değeri, basit bir ifadeyle ışığın şiddetini ifade eder. Daha detaylı izahı şöyledir: Birim steradyan açıdan, birim kandil (candela) yeğinliğe (intensity) sahip bir kaynağın verdiği akı (flux). Yani bir lümen birimi 1lm = 1cd x 1sr'dir. Daha basit bir ifadeyle, bir kandillik yeğinliğe sahip bir kaynağı bir steradyan açıdan ölçecek olursanız elde edeceğiniz değer bir lümen olur. Burada kaynağın her açıda eşit bir ışıma yaptığı kabulünün söz konusu olduğunu ve gerçekte bunun tam olarak böyle olmayacağını belirtmek isterim. Eğer elinizde bir lümen ölçer varsa, uzaklaşıp yakınlaştıkça bu değerin değiştiğini görürsünüz. Bunun sebebi birim steradyandan sapıyor olmanızdan kaynaklanır. Eğer doğru bir kıyaslama yapmak istiyorsanız, her bir kaynağı "belirlenmiş" bir uzaklıktan ölçerek bunu sağlayabilirsiniz.
Akvaryumun bir derinliği olduğundan dolayı, kaynaktan uzaklaştıkça (tepeden aydınlattığınızı farz edersek), tabana doğru lümen değerinin düşeceği aşikardır. Bu nedenle kullandığınız bitkilerin boylarını göz önünde bulundurup bir lümen hesabı yapmakta fayda vardır. Bu nedenledir ki, yosunlaşma bazen yüzeye yakın bitkilerin dalları arasında daha fazla olur (başka nedenleri de olsa da ana faktörlerden biridir).
[B]Spektrum:[/B] Işığa dair en önemli parametredir. Akvaryumdaki yerine değinmeden önce bu kavrama yabancı olanlar için ne olduğunu ifade etmeye çalışacağım. Spektrum (ya da Türkçe olarak tayf), kaynağın barındırdığı özelliğin her birinin ne denli fazla olduğunu ifade eder. Örneğin bazı antibiyotiklerde geniş spektrumlu ifadesini görürsünüz, bu şu manaya gelir, birçok bakteri türü üzerinde etkilidir. Bir ışığın spektrumu ise aşağıdaki gibi tanımlanan elektromanyetik spektrum ile ifade edilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191201341.jpg[/IMG]
Burada ışığın dalga boylarına ayrılmış bir şekilde bir spektrum boyunca uzandığı görülmektedir. Bu tüm dalga boylarından (radyodan gamaya uzanan); yalnızca görünür bölge, yakın kızılöte ve yakın moröte bizim ilgilendiğimiz bölüm olacak. Fakat spektrum tam anlamıyla bu değildir. Bir ışık kaynağının spektrumu aşağıdaki şekilde verilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191205111.jpg[/IMG]
Bu grafikte anlatılmak istenilen şudur: Hangi dalga boylarında ne şiddette ışık veriliyor? Örneğin geniş bir kırmızı dalga boyu aralığında belirli bir şiddette ışık verildiği, bunun yanında göreli daha dar bir bantta mavi ışık verildiği görülmektedir. Herhangi bir yeşil-sarı dalga boyunda ışıma olmadığı ise bariz bir şekilde kendini belli etmektedir. Bu örneği verdim, çünkü bu örnek birazdan da göreceğiniz üzere, kloroplastlı bitkiler üzerinde oldukça etkilidir. Dipnot olarak grafikte eksenlerin verilmediğini fakat yatay eksenin dalga boyu, dikey eksenin ise normalize edilmiş ışık şiddeti olduğunu belirtmek isterim.
[U]Tek renk kaynakların çoğu (örneğin kırmızı) dar bir bant aralığında (örn. 650-660 nm) ışık vermektedir. Kaynağınız ne kadar geniş olup, gerekli dalga boylarındaki şiddeti fazla olursa o kadar iyidir. Dar bantlı (tek renkli) kaynaklardan olabildiğince kaçınmakta fayda vardır. Ya da bu kaynakları karma halinde bir arada kullanarak tek bir geniş spektrumlu kaynak varmış gibi de kullanabilirsiniz.[/U]
[B]ÖNEMLİ:[/B] Bir diğer önemli nokta da aşağıda açıklayacağımız saçılma ve soğurulma ile ilgili. Suyun içerisinde mavi ve kırmızı ışığa farklı olaylar farklı şiddetlerde etki gösterir. Yukarıdaki örnekteki kaynakta mavi ve kırmızı ışık şiddeti eşit gösterilmiştir. İyi bir kaynakta böyle olmaması gerekir, çünkü içlerinden biri daha fazla soğurulmaya/saçılmaya maruz kalarak dibe daha az miktarda ulaşır.
[B]Kara Cisim Işıması[/B]
Bazen kaynakların 6000K, 10000K gibi sıcaklık değerleri verdiğini görürsünüz. Bir dalga boyu aralığı vermektense bir sıcaklık aralığı vermesi aslında onun spektrumunu ifade eder. Cisimler, belirli bir sıcaklığa sahip oldukça, doğaları gereği bir ışıma yaparlar. Örneğin ısınan bir demir önce kızarır, ardından sarılaşır ardından beyazlar. Çok daha sıcak olan yıldırımlar ise bu nedenle mavimsidir. Bu konuyu kara cisim ışıması altında inceleriz, detaylar için bakınız: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL][4].
[B]Suyun İçerisinde Işığın Davranışı[/B]
Işık bir ortamdan başka bir ortama (bizim durumumuzda havadan suya) geçerken kırınıma uğrar. Fakat bu diğer, pek de tartışılmayan faktörlerin yanında önemsiz kalan bir detaydır. Işık, suyun içerisinde en temel ele almamız gereken iki duruma maruz kalır: Soğurulma ve saçılma. Her ikisi de ışığı kaybetmenize neden olarak verimi düşürecektir.
[B]Soğurulma:[/B] Adı üstünde olan bu olayda, fotonlar çarptıkları atomlar tarafından soğurularak enerji olarak kullanılır (bu durum suyu biraz ısıtan bir faktördür ama o kadar da önemli değil). Özetle o ışık kaybolur. Bu durum suyun içerisindeki bileşenlerden, suyun sıcaklığına kadar değişkenlik gösterebilir[1]. Saf suyun içerisinde soğurulma aşağıdaki şekilde gerçekleşir[2].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191225241.jpg[/IMG]
Detaylarına girmeden anlatacak olursak, yukarıdaki grafik saf suyun içerisinde ışığın farklı dalga boylarının ne kadar soğurulmaya maruz kaldığını göstermektedir. Buradan görülüyor ki kırmızı ışık, mavi ışığa göre çok daha fazla soğurulmaya maruz kalmaktadır. Yani ışık kaynağınızda 1 şiddet maviye karşılık, 1 şiddette kırmızı kullanmanız durumu kesinlikle dengelemez. Bir metre derinlik için hesap edilecek olursa 1 şiddette maviye karşılık yaklaşık 10 şiddette kırmızı uygulandığında tabana her ikisi de aynı miktarda ulaşırlar. Değerleri yaklaşık olarak, örneklendirme açısından verdiğime lütfen dikkat edin. Detaylı bir hesaplama formülizasyon kullanılanarak soğurulma katsayıları (absorption coefficient) hesaba katılarak yapılabilir.
[B]Saçılma:[/B] Basitçe, ışığın atomlarla etkileşime girmesi sonucu gidiş açısının değişmesidir. Burada ışık herhangi bir yönde giderek akvaryumu terk edebilir ya da geldiği yöne geri gidebilir. Bu da suyun içerisinde ilerlerken dibe tam olarak ulaşamayacağı anlamına gelir. Fakat soğurulma ile kıyaslandığında saçılmanın (scattering) etkisi önemsiz derecede az kalır[3]. Saçılmaların çok çeşitli türleri olsa da (Rayleigh, Mie etc.) bunlar bizim konumuzun dışında kalacağından buna değinmiyorum.
Soğurulma (absorption) ve saçılmanın (scattering) toplamını ifade eden bir diğer parametre de sönümlenme (attenuation) katsayısıdır. Bazen bu ifadeyle de karşılaşabilirsiniz. Ortamdaki toplam kaybı ifade etmek için kullanılır.
[B]Bitkiler Ne İster?[/B]
Bitki deyince aklımıza yeşil yapraklı canlılar gelse de, özellikle kırmızı renklere de sahip olan farklı türler olduğunu biliyoruz. Yeşil olmalarının sebebi, bitkinin fotosentezinden sorumlu olan kloroplast organelinin, yeşil ışığı daha fazla yansıtan klorofil pigmentine sahip olmasıdır. Klorofiller kendi içlerinde de türlere ayrılır:
[B]Klorofil a:[/B] tüm kloroplastlarda bulunur ve tıpkı ataları olan siyanobakterilerde olduğu gibi, kloroplasta mavimsi yeşil bir renk katar.
[B]Klorofil b:[/B] çoğunlukla yeşil alglerin ve bitkilerin kloroplastlarında bulunarak, kloroplasta zeytin yeşili bir renk katar. Klorofil a ve klorofil b birlikte bulunarak, bitkilerde bildiğimiz yeşil renkli bir görünüm oluşturur.
[B]Klorofil c:[/B] kırmızı alg kökenli ikincil endosimbiyotik kloroplastlarda bulunur, fakat kırmızı alglerin kendi kloroplastlarında bulunmaz. Ayrıca bazı yeşil alg ve siyanobakterilde de bulunur.
[B]Klorofil d[/B] ve [B]klorofil f[/B] pigmenti ise yalnızca bazı siyanobakterilerde bulunur.
Bunun yanında [B]kromoplast[/B] adı verilen plastitler; pigment sentezi ve depolanmasından sorumludur. Çoğunlukla meyvelerde, çiçeklerde, köklerde, stres altındaki yapraklarda ve ölmeye başlayan yapraklarda görülür. Bu nedenle renkleri yeşilden farklı olarak bilinir.
Klorofil pigmentlerinin soğurulma spektrumlarını aşağıda görebilirsiniz (absorption spectrum of chlorophyll)[5,6].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191257291.jpg[/IMG]
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191259051.jpg[/IMG]
Buradan görülmektedir ki, çoğunlukla ilgi odağımız olan klorofil a ve klorofil b pigmenti, yoğunlukla mavi ve ardından kırmızı ışığı emmektedir (absorption). Aradaki değerlerin ise neredeyse bir etkiye sahip olmadığını görmekteyiz. Yani sadece sarı ışık veren bir kaynak çok da bir etkiye neden olmamaktadır.
[B]ÖNEMLİ: [/B]Sizin sarı olarak gördüğünüz bir kaynak "sadece" sarı ışık vermeyebilir. Toplamda verdiği renklerin karışımının sarı olması sizi aldatmasın. Bu durumu daha iyi anlamak için kara cisim ışıması konusuna dönmenizi öneriyorum. Ayrıca konuyu anlamanıza yardımcı olabilecek bir diğer kaynak: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL] [7].
[B]Akvaryuma Nasıl Bir Işıklandırma Yapmalıyız?[/B]
Sonuç olarak diyebileceğimiz şey, akvaryumunuza göre tercihi yukarıdaki bilgiler doğrultusunda sizin belirleyecek olmanız. Çünkü burada işin içerisine bir de göz zevki girmektedir. Kırmızı ışığı tabana ulaştıracağım derken akvaryumun üst kısımlarını kan kırmızısı hale getirmeniz mümkün (çünkü üst kısımlarda az soğurulacak). Bu nedenle 1 mavi şiddette 2 kırmızı şiddette gibi tercihler yapabilirsiniz.
Benim kişisel tercihim 6000K, 10000K, 30000K ve full spektrum 3W'lık power ledler kullanıp bunları homojen bir şekilde dağıtmaktan yana oldu. Yüksek kelvin değerine sahip ledler sayesinde mavi bölgede daha fazla ışık verdim, full spektrum ise kırmızı ihtiyacını bir nebze gidererek zaten tam olarak yapması gerekeni yaptı. Böylelikle şu ana kadar elime geçmiş her bitkide verimli büyüme elde ettim.
[B]ÖNEMLİ:[/B] Litre başına watt değeri gibi ifadeler verilse de anlayacağınız üzere bunlar hoş yaklaşımlar olsa da tam olarak doğru değildir. Burada ışığın spektrumunun tamamen göz ardı edilmesinin yanında, ışığın suda alacağı yolun (akvaryumun derinliğinin) kişiden kişiye göre değişiyor olması da söz konusudur. Watt/litre hesabı bu iki temel durumu da göz önüne almaz. Fakat basit bir yaklaşım olarak kullanabilirsiniz (çoğunlukla akvaryumun derinliği fark yaratmayacak düzeyde aşağı yukarı aynı kabul edilir ve kaynakların tam verimle çalıştığı düşünülür).
[B]Referanslar[/B]
1. W. Scott Pegau, Deric Gray, and J. Ronald V. Zaneveld, "Absorption and attenuation of visible and near-infrared light in water: dependence on temperature and salinity," Appl. Opt. 36, 6035-6046 (1997)
2. Robin M. Pope and Edward S. Fry, "Absorption spectrum (380–700 nm) of pure water. II. Integrating cavity measurements," Appl. Opt. 36, 8710-8723 (1997)
3. Downing J., "Effects of Light Absorption and Scattering in Water Samples on OBS® Measurements" [URL]https://s.campbellsci.com/documents/us/technical-papers/obs_light_absorption.pdf[/URL]
4. Kayali O., "Yıldız Astrofiziği: Kara Cisim Işıması" [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL]
5. David M. Gates, Harry J. Keegan, John C. Schleter, and Victor R. Weidner, "Spectral Properties of Plants," Appl. Opt. 4, 11-20 (1965)
6. Pattison, P & Bardsley, Norman & Hansen, Monica & Pattison, Lisa & Schober, Seth & Stober, Kelsey & Tsao, Jeff & Yamada, Mary. (2017). 2017 DOE SSL R&D Plan. 10.13140/RG.2.2.13316.63364.
7. Kayali O., "Neden Yeşil Yıldız Yoktur": [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL][/QUOT[QUOTE=Flexa]Bir yılı aşkın bir süredir bu hobide ışıklandırma üzerine kafa yorduktan, birçok bilimsel makale ve tecrübeye dayalı paylaşımları okuyup denemeler yaptıktan sonra kendi tecrübelerimi de sizlerle paylaşmak istedim. Bu yazıda akvaryum ışıklandırmasının arkasındaki bilimi, en sade dile indirgeyerek anlatmaya çalışacağım. Şunu belirtmek isterim ki gördüğüm en büyük hata, kulaktan dolma/kaynağı belli olmayan bilgilerin genel geçer olarak kabul görmesi. O nedenle burada paylaşacağım her bilginin "bilimsel" referansını da ekliyor olacağım. Böylelikle kendiniz de referanslardaki detayları inceleyerek, bilginin doğruluğundan emin olabilirsiniz. Özetle; bir bilim insanı adayı, biyofotonikçi olarak, benim sözlerime değil referans verdiğim bilimsel kaynaklara güvenmenizi bekliyorum. Her ne kadar tecrübe önemli bir faktör olsa da, hatalı bir saatin bile günde en az iki kez doğruyu gösterdiğini unutmamak gerektiğini hatırlatmak isterim. Burada amacımız, en ufak hatalarımızdan da arınıp, tecrübeyle bunları harmanlayarak "mükemmele" yaklaşmaktır. Lafı daha fazla dolandırmadan başlayalım.
[B]Giriş[/B]
Akvaryum ışıklandırmasında dikkat edilmesi gereken üç temel unsur bulunuyor: Işığın watt değeri, lümeni ve spektrumu. Ne yazık ki en bunlardan en önemli detay olan spektrumun en az dikkati çektiğini gördüm. Yavaş yavaş işin detaylarına girmeye başlayalım.
[B]Watt Değeri:[/B] Işığın watt değeri, ışık kaynağının elektrik olarak kullandığı gücü ifade eder. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bunun bir "çıkış gücü" ifadesi olmadığıdır. 3 Wattlık iki ayrı kaynak, farklı şiddetlerde ışık verebilir. Bunun sebebi kaynağın [B]verimliliğidir[/B]. 3 Wattlık bir kaynak 3 Volt ile çalışıyorsa 1 Amper akım çekiyor demektir. Bunun hesabı basitçe [B]P=I.V[/B], yani güç eşittir akım çarpı voltaj olarak verilir. Burada dikkat edilmesi gereken, tekrar vurguluyorum, bunun bir giriş gücü olduğudur, çıkış gücü değil. Bununla ne demek istiyorum? Bir kaynağın verimliliği düşük ise bunun 1 Watt'ını ısıya çevirirken 2 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanabilir. Bunun yanında daha verimli bir muadili, yalnızca 0.5 Watt'ını ısıya çevirirken, 2.5 Watt'ını ışık enerjisi olarak kullanacaktır.
[U]Bu nedenle watt değeri, üründen ürüne verimlilik değeri değişebileceği için iyi bir kıstas değildir.[/U]
[B]Lümen Değeri: [/B] Lümen değeri, basit bir ifadeyle ışığın şiddetini ifade eder. Daha detaylı izahı şöyledir: Birim steradyan açıdan, birim kandil (candela) yeğinliğe (intensity) sahip bir kaynağın verdiği akı (flux). Yani bir lümen birimi 1lm = 1cd x 1sr'dir. Daha basit bir ifadeyle, bir kandillik yeğinliğe sahip bir kaynağı bir steradyan açıdan ölçecek olursanız elde edeceğiniz değer bir lümen olur. Burada kaynağın her açıda eşit bir ışıma yaptığı kabulünün söz konusu olduğunu ve gerçekte bunun tam olarak böyle olmayacağını belirtmek isterim. Eğer elinizde bir lümen ölçer varsa, uzaklaşıp yakınlaştıkça bu değerin değiştiğini görürsünüz. Bunun sebebi birim steradyandan sapıyor olmanızdan kaynaklanır. Eğer doğru bir kıyaslama yapmak istiyorsanız, her bir kaynağı "belirlenmiş" bir uzaklıktan ölçerek bunu sağlayabilirsiniz.
Akvaryumun bir derinliği olduğundan dolayı, kaynaktan uzaklaştıkça (tepeden aydınlattığınızı farz edersek), tabana doğru lümen değerinin düşeceği aşikardır. Bu nedenle kullandığınız bitkilerin boylarını göz önünde bulundurup bir lümen hesabı yapmakta fayda vardır. Bu nedenledir ki, yosunlaşma bazen yüzeye yakın bitkilerin dalları arasında daha fazla olur (başka nedenleri de olsa da ana faktörlerden biridir).
[B]Spektrum:[/B] Işığa dair en önemli parametredir. Akvaryumdaki yerine değinmeden önce bu kavrama yabancı olanlar için ne olduğunu ifade etmeye çalışacağım. Spektrum (ya da Türkçe olarak tayf), kaynağın barındırdığı özelliğin her birinin ne denli fazla olduğunu ifade eder. Örneğin bazı antibiyotiklerde geniş spektrumlu ifadesini görürsünüz, bu şu manaya gelir, birçok bakteri türü üzerinde etkilidir. Bir ışığın spektrumu ise aşağıdaki gibi tanımlanan elektromanyetik spektrum ile ifade edilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191201341.jpg[/IMG]
Burada ışığın dalga boylarına ayrılmış bir şekilde bir spektrum boyunca uzandığı görülmektedir. Bu tüm dalga boylarından (radyodan gamaya uzanan); yalnızca görünür bölge, yakın kızılöte ve yakın moröte bizim ilgilendiğimiz bölüm olacak. Fakat spektrum tam anlamıyla bu değildir. Bir ışık kaynağının spektrumu aşağıdaki şekilde verilir.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191205111.jpg[/IMG]
Bu grafikte anlatılmak istenilen şudur: Hangi dalga boylarında ne şiddette ışık veriliyor? Örneğin geniş bir kırmızı dalga boyu aralığında belirli bir şiddette ışık verildiği, bunun yanında göreli daha dar bir bantta mavi ışık verildiği görülmektedir. Herhangi bir yeşil-sarı dalga boyunda ışıma olmadığı ise bariz bir şekilde kendini belli etmektedir. Bu örneği verdim, çünkü bu örnek birazdan da göreceğiniz üzere, kloroplastlı bitkiler üzerinde oldukça etkilidir. Dipnot olarak grafikte eksenlerin verilmediğini fakat yatay eksenin dalga boyu, dikey eksenin ise normalize edilmiş ışık şiddeti olduğunu belirtmek isterim.
[U]Tek renk kaynakların çoğu (örneğin kırmızı) dar bir bant aralığında (örn. 650-660 nm) ışık vermektedir. Kaynağınız ne kadar geniş olup, gerekli dalga boylarındaki şiddeti fazla olursa o kadar iyidir. Dar bantlı (tek renkli) kaynaklardan olabildiğince kaçınmakta fayda vardır. Ya da bu kaynakları karma halinde bir arada kullanarak tek bir geniş spektrumlu kaynak varmış gibi de kullanabilirsiniz.[/U]
[B]ÖNEMLİ:[/B] Bir diğer önemli nokta da aşağıda açıklayacağımız saçılma ve soğurulma ile ilgili. Suyun içerisinde mavi ve kırmızı ışığa farklı olaylar farklı şiddetlerde etki gösterir. Yukarıdaki örnekteki kaynakta mavi ve kırmızı ışık şiddeti eşit gösterilmiştir. İyi bir kaynakta böyle olmaması gerekir, çünkü içlerinden biri daha fazla soğurulmaya/saçılmaya maruz kalarak dibe daha az miktarda ulaşır.
[B]Kara Cisim Işıması[/B]
Bazen kaynakların 6000K, 10000K gibi sıcaklık değerleri verdiğini görürsünüz. Bir dalga boyu aralığı vermektense bir sıcaklık aralığı vermesi aslında onun spektrumunu ifade eder. Cisimler, belirli bir sıcaklığa sahip oldukça, doğaları gereği bir ışıma yaparlar. Örneğin ısınan bir demir önce kızarır, ardından sarılaşır ardından beyazlar. Çok daha sıcak olan yıldırımlar ise bu nedenle mavimsidir. Bu konuyu kara cisim ışıması altında inceleriz, detaylar için bakınız: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL][4].
[B]Suyun İçerisinde Işığın Davranışı[/B]
Işık bir ortamdan başka bir ortama (bizim durumumuzda havadan suya) geçerken kırınıma uğrar. Fakat bu diğer, pek de tartışılmayan faktörlerin yanında önemsiz kalan bir detaydır. Işık, suyun içerisinde en temel ele almamız gereken iki duruma maruz kalır: Soğurulma ve saçılma. Her ikisi de ışığı kaybetmenize neden olarak verimi düşürecektir.
[B]Soğurulma:[/B] Adı üstünde olan bu olayda, fotonlar çarptıkları atomlar tarafından soğurularak enerji olarak kullanılır (bu durum suyu biraz ısıtan bir faktördür ama o kadar da önemli değil). Özetle o ışık kaybolur. Bu durum suyun içerisindeki bileşenlerden, suyun sıcaklığına kadar değişkenlik gösterebilir[1]. Saf suyun içerisinde soğurulma aşağıdaki şekilde gerçekleşir[2].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191225241.jpg[/IMG]
Detaylarına girmeden anlatacak olursak, yukarıdaki grafik saf suyun içerisinde ışığın farklı dalga boylarının ne kadar soğurulmaya maruz kaldığını göstermektedir. Buradan görülüyor ki kırmızı ışık, mavi ışığa göre çok daha fazla soğurulmaya maruz kalmaktadır. Yani ışık kaynağınızda 1 şiddet maviye karşılık, 1 şiddette kırmızı kullanmanız durumu kesinlikle dengelemez. Bir metre derinlik için hesap edilecek olursa 1 şiddette maviye karşılık yaklaşık 10 şiddette kırmızı uygulandığında tabana her ikisi de aynı miktarda ulaşırlar. Değerleri yaklaşık olarak, örneklendirme açısından verdiğime lütfen dikkat edin. Detaylı bir hesaplama formülizasyon kullanılanarak soğurulma katsayıları (absorption coefficient) hesaba katılarak yapılabilir.
[B]Saçılma:[/B] Basitçe, ışığın atomlarla etkileşime girmesi sonucu gidiş açısının değişmesidir. Burada ışık herhangi bir yönde giderek akvaryumu terk edebilir ya da geldiği yöne geri gidebilir. Bu da suyun içerisinde ilerlerken dibe tam olarak ulaşamayacağı anlamına gelir. Fakat soğurulma ile kıyaslandığında saçılmanın (scattering) etkisi önemsiz derecede az kalır[3]. Saçılmaların çok çeşitli türleri olsa da (Rayleigh, Mie etc.) bunlar bizim konumuzun dışında kalacağından buna değinmiyorum.
Soğurulma (absorption) ve saçılmanın (scattering) toplamını ifade eden bir diğer parametre de sönümlenme (attenuation) katsayısıdır. Bazen bu ifadeyle de karşılaşabilirsiniz. Ortamdaki toplam kaybı ifade etmek için kullanılır.
[B]Bitkiler Ne İster?[/B]
Bitki deyince aklımıza yeşil yapraklı canlılar gelse de, özellikle kırmızı renklere de sahip olan farklı türler olduğunu biliyoruz. Yeşil olmalarının sebebi, bitkinin fotosentezinden sorumlu olan kloroplast organelinin, yeşil ışığı daha fazla yansıtan klorofil pigmentine sahip olmasıdır. Klorofiller kendi içlerinde de türlere ayrılır:
[B]Klorofil a:[/B] tüm kloroplastlarda bulunur ve tıpkı ataları olan siyanobakterilerde olduğu gibi, kloroplasta mavimsi yeşil bir renk katar.
[B]Klorofil b:[/B] çoğunlukla yeşil alglerin ve bitkilerin kloroplastlarında bulunarak, kloroplasta zeytin yeşili bir renk katar. Klorofil a ve klorofil b birlikte bulunarak, bitkilerde bildiğimiz yeşil renkli bir görünüm oluşturur.
[B]Klorofil c:[/B] kırmızı alg kökenli ikincil endosimbiyotik kloroplastlarda bulunur, fakat kırmızı alglerin kendi kloroplastlarında bulunmaz. Ayrıca bazı yeşil alg ve siyanobakterilde de bulunur.
[B]Klorofil d[/B] ve [B]klorofil f[/B] pigmenti ise yalnızca bazı siyanobakterilerde bulunur.
Bunun yanında [B]kromoplast[/B] adı verilen plastitler; pigment sentezi ve depolanmasından sorumludur. Çoğunlukla meyvelerde, çiçeklerde, köklerde, stres altındaki yapraklarda ve ölmeye başlayan yapraklarda görülür. Bu nedenle renkleri yeşilden farklı olarak bilinir.
Klorofil pigmentlerinin soğurulma spektrumlarını aşağıda görebilirsiniz (absorption spectrum of chlorophyll)[5,6].
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191257291.jpg[/IMG]
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/200420191259051.jpg[/IMG]
Buradan görülmektedir ki, çoğunlukla ilgi odağımız olan klorofil a ve klorofil b pigmenti, yoğunlukla mavi ve ardından kırmızı ışığı emmektedir (absorption). Aradaki değerlerin ise neredeyse bir etkiye sahip olmadığını görmekteyiz. Yani sadece sarı ışık veren bir kaynak çok da bir etkiye neden olmamaktadır.
[B]ÖNEMLİ: [/B]Sizin sarı olarak gördüğünüz bir kaynak "sadece" sarı ışık vermeyebilir. Toplamda verdiği renklerin karışımının sarı olması sizi aldatmasın. Bu durumu daha iyi anlamak için kara cisim ışıması konusuna dönmenizi öneriyorum. Ayrıca konuyu anlamanıza yardımcı olabilecek bir diğer kaynak: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL] [7].
[B]Akvaryuma Nasıl Bir Işıklandırma Yapmalıyız?[/B]
Sonuç olarak diyebileceğimiz şey, akvaryumunuza göre tercihi yukarıdaki bilgiler doğrultusunda sizin belirleyecek olmanız. Çünkü burada işin içerisine bir de göz zevki girmektedir. Kırmızı ışığı tabana ulaştıracağım derken akvaryumun üst kısımlarını kan kırmızısı hale getirmeniz mümkün (çünkü üst kısımlarda az soğurulacak). Bu nedenle 1 mavi şiddette 2 kırmızı şiddette gibi tercihler yapabilirsiniz.
Benim kişisel tercihim 6000K, 10000K, 30000K ve full spektrum 3W'lık power ledler kullanıp bunları homojen bir şekilde dağıtmaktan yana oldu. Yüksek kelvin değerine sahip ledler sayesinde mavi bölgede daha fazla ışık verdim, full spektrum ise kırmızı ihtiyacını bir nebze gidererek zaten tam olarak yapması gerekeni yaptı. Böylelikle şu ana kadar elime geçmiş her bitkide verimli büyüme elde ettim.
[B]ÖNEMLİ:[/B] Litre başına watt değeri gibi ifadeler verilse de anlayacağınız üzere bunlar hoş yaklaşımlar olsa da tam olarak doğru değildir. Burada ışığın spektrumunun tamamen göz ardı edilmesinin yanında, ışığın suda alacağı yolun (akvaryumun derinliğinin) kişiden kişiye göre değişiyor olması da söz konusudur. Watt/litre hesabı bu iki temel durumu da göz önüne almaz. Fakat basit bir yaklaşım olarak kullanabilirsiniz (çoğunlukla akvaryumun derinliği fark yaratmayacak düzeyde aşağı yukarı aynı kabul edilir ve kaynakların tam verimle çalıştığı düşünülür).
[B]Referanslar[/B]
1. W. Scott Pegau, Deric Gray, and J. Ronald V. Zaneveld, "Absorption and attenuation of visible and near-infrared light in water: dependence on temperature and salinity," Appl. Opt. 36, 6035-6046 (1997)
2. Robin M. Pope and Edward S. Fry, "Absorption spectrum (380–700 nm) of pure water. II. Integrating cavity measurements," Appl. Opt. 36, 8710-8723 (1997)
3. Downing J., "Effects of Light Absorption and Scattering in Water Samples on OBS® Measurements" [URL]https://s.campbellsci.com/documents/us/technical-papers/obs_light_absorption.pdf[/URL]
4. Kayali O., "Yıldız Astrofiziği: Kara Cisim Işıması" [URL]https://rasyonalist.org/yazi/kara-cisim-isimasi/[/URL]
5. David M. Gates, Harry J. Keegan, John C. Schleter, and Victor R. Weidner, "Spectral Properties of Plants," Appl. Opt. 4, 11-20 (1965)
6. Pattison, P & Bardsley, Norman & Hansen, Monica & Pattison, Lisa & Schober, Seth & Stober, Kelsey & Tsao, Jeff & Yamada, Mary. (2017). 2017 DOE SSL R&D Plan. 10.13140/RG.2.2.13316.63364.
7. Kayali O., "Neden Yeşil Yıldız Yoktur": [URL]https://rasyonalist.org/yazi/neden-yesil-yildiz-yoktur/[/URL][/QUOTE]
Başarılı bir çalışma olmuş tebrik ederim. Teknik detaylara çok fazla hakim olmasam da yazınızı sindirerek okuyup anlamaya çalıştım. Bende 1w lık pover ledler ile 6700k ve 1000k beyaz olmak üzere 3 sıra beyaz 1 full spectrum kullandım. Evet bitki büyütmeyi ortalama olarak sağladım. Ancak form kazandırma konusunda (özellikle kırmızı renkli bitkiler) yeterli olmadığını gözlemledim. Buna bağlı olarak geçtiğimiz hafta bazı ledleri çıkarıp yine 6700k ve 10000k beyaz, deep red, royal blue ve full spektrum kullanarakaydınlatmayı güncelledim. amacım kırmızı ve mavi ışıkları tek başına sağlayacağı tayfı, full spectrumdan alamama ihtimalini ortadan kaldırmak. Henüz değişiklik sonrası gelişmeler hakkında yorumlayacak bir süre geçmediği için olumlu/olumsuz birşey diyemiyorum.
Sizce bu şekilde bir dağılım yapmak sizce spektrum ihtiyacını giderme konusunda yardımcı olur mu?
Mesela deep redde 650-660nm iken yanına 620-650nm aralığı kırmızı.... Aynı şekilde 445nm royal blue yanına 450-460nm mavi eklemek daha mı mantıklı?
Burada amaç bitkilerin ihtiyaç duyduğu ışık tayfını genel olarak florasanlardan daha iyi aldığını düşünüyorum. Bu şekilde dar spectrumdan geniş spectruma geçirerek ihtiyaç tayflarının verimliliği artırılabilir mi?
Teşekkürler...
(100x50x45) High Tech Planted Tank
[QUOTE=s3lcuk]
Ne demek istediğinizi tam olarak anlamadım.
Bu filtre ile doldurduğum tankı istenilen tds ye getiremezmiyim
Filtrelerden birini membran yapabilirim [/QUOTE]
Suyu osmosa çeviren filtre membran filtredir. Sediment ve Carbon filtre olması herzaman avantajlıdır. Ama bu üçlüye birde membran filtre ekleyerek osmos su elde edebilirsiniz.
[QUOTE=s3lcuk]
Ne demek istediğinizi tam olarak anlamadım.
Bu filtre ile doldurduğum tankı istenilen tds ye getiremezmiyim
Filtrelerden birini membran yapabilirim [/QUOTE]
Suyu osmosa çeviren filtre membran filtredir. Sediment ve Carbon filtre olması herzaman avantajlıdır. Ama bu üçlüye birde membran filtre ekleyerek osmos su elde edebilirsiniz.
(100x50x45) High Tech Planted Tank
[QUOTE=s3lcuk]
Çeşme suyunu 2 sediment 1 carbon filtreden geçirerek direk tanka uyguluyorum.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/213010/100420191255591.jpg[/IMG][/QUOTE]
Mebran filtre yok. o nedenle tds yi istenilen seviyeye taşımayabilir
[QUOTE=s3lcuk]
Çeşme suyunu 2 sediment 1 carbon filtreden geçirerek direk tanka uyguluyorum.
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/213010/100420191255591.jpg[/IMG][/QUOTE]
Mebran filtre yok. o nedenle tds yi istenilen seviyeye taşımayabilir
(100x50x45) High Tech Planted Tank
Alacağınız testlerden osmos su kullanacağınızı tahmin ediyorum. Şuanda benimde kullandığım testlerden bir tanesi kh ve gh. saydığınız testler size yetecektir.
Alacağınız testlerden osmos su kullanacağınızı tahmin ediyorum. Şuanda benimde kullandığım testlerden bir tanesi kh ve gh. saydığınız testler size yetecektir.
SON MESAJLAR
- Betamda Kuyruk Erimesi Varmı? Fhfjfnn, 13:06
Labirentliler - Balıklarım Hep Bir Kenarda Duruyor Gökhan0653, 12:43
Yeni Üye Forumu - Huzur Köşem MehmetAkif, 12:31
Akvaryum Tanıtımı - 30x30x30 Ofis Akvaryumu burakia, 12:09
Akvaryum Tanıtımı - Yem Ve Yem Makinası Orhan76, 12:05
Yeni Üye Forumu - 60x40xx40 Cm Low Tech ReisF, 11:59
Yeni Üye Forumu - Hemichromis Exxul(nadirtür)kırmızının Engüzel Hali muhammet abaci, 11:33
Victoria ve Batı Afrika Cichlidleri Tanıtımı - Zibidi(ler) Elips, 11:31
Akvaryum Tanıtımı - Lepistes Balığımın Nesi Var Duruasel, 10:54
Yeni Üye Forumu - Elma Salyangozu Muhammedcay, 09:37
Akvaryum ve Tür Tavsiyesi - Olumlu Olumsuz Yorumlarınızı Bekliyorum Furkan tarık, 09:12
Akvaryum Tanıtımı - Nano High Yolculuğu joko29, 08:35
Akvaryum Tanıtımı - Akvaryum HakanYILDIZ, 06:59
Yeni Üye Forumu - Akvaryum HakanYILDIZ, 06:57
Akvaryum ve Tür Tavsiyesi - Lepistesim Doğuracak Mı HakanYILDIZ, 06:55
Canlı Doğuranlar - Oranda Balığım Öldü Quarta, 05:52
Yeni Üye Forumu - Ternapi Küçük Bir Su Birikintisi Laterthanbefore, 04:09
Akvaryum Tanıtımı - normal sünger ile biyolojik sünger arasındaki fark Ehtiyar, 02:48
Filtreleme Seçenekleri - Gübre Co2 Ve Balığa Etkisi daisy1, 02:43
Hastalıklar ve İlaçlar - 20 Ltlik Akvaryumum Var Japon Baligini Cikarmalimi HOPPALA, 02:41
Diğer Tatlı Su Canlıları - Moli Balığımın Rengi Değişti Megatron(betam), 02:10
Hastalıklar ve İlaçlar - Betta Akvaryumu İçin Taş? azizdurden, 01:00
Akvaryum Tanıtımı - 200lt - Fantail Calico Japon Megatron(betam), 00:51
Akvaryum Tanıtımı - Ölen Japonu Saylangozlar İçin Akvaryumda Tutmalımı Megatron(betam), 23:53
Akvaryum ve Tür Tavsiyesi - Temızlık Grubu Sorunu! GhostKoi, 22:34
Yeni Üye Forumu - Betta Balığımın Solungacı HakanYILDIZ, 22:12
Yeni Üye Forumu - Vantuzsuz Copcu Baligim Hep Suyun Ustunde? HakanYILDIZ, 22:07
Yeni Üye Forumu - Bakimi Kolay Bir Bitkili Akvaryum Yapmak İstiyorum HakanYILDIZ, 22:06
Akvaryum Tasarımı ve Dekorasyonu - Vatoz Ve Çöpçü Cinsiyet Desteği replikim, 21:16
Cinsiyet ve Tür Belirleme - Japon Balığı Öldüresiye Saldırıyor Talha...x, 21:11
Akvaryumcu Önerileri ve Duyuruları - Bu Bitki Hastalığı Nedir Acaba Fhfjfnn, 21:08
Bitki Akvaryumları Genel - Canlı Doğuran Akvaryum Tavsiye YagizEfe55, 21:03
Canlı Doğuranlar - Balık Sayısı Fazla Mı? Ali Altın, 20:56
Akvaryum ve Tür Tavsiyesi - Kilesa , Livua, Nigripinnis Ve Kungweensis Tankım scorpion26, 20:01
Akvaryum Tanıtımı - Yeni Karides Akvaryumu Hk mustafaeraslan, 18:09
Omurgasızlar Tanıtımı - 250 Lt Akvaryum Dış Filtre Kena, 18:01
Yeni Üye Forumu - Yeni Bitkili Akvaryum. Ihtiyarrr, 17:11
Yeni Üye Forumu - Gübre Kullanmama Rağmen Bitkilerim Ölüyor SaRCoPhiLiuS, 16:44
Yeni Üye Forumu - Günden Güne Ölen Lepistesler... SaRCoPhiLiuS, 16:36
Canlı Doğuranlar - Lav Taşında Adi Salyangozlar SaRCoPhiLiuS, 16:34
Yeni Üye Forumu - Lepistes Ne Zaman Doğurur GhostKoi, 15:25
Yeni Üye Forumu - Durso Sesi Çıldırtacak Orhan76, 15:24
Filtreleme Seçenekleri - Kribensis Cinsiyet Orhan76, 15:11
Cinsiyet ve Tür Belirleme - Beta Akvaryumu Tavsiye erhazan, 14:19
Akvaryum Tasarımı ve Dekorasyonu - Yıllar Sonra Gerçekleşen Hayal Ve Ufak Sorunlar... Acz, 14:13
Akvaryum Tanıtımı - dış filtre deneyimleri(Dış filtre almadan bir göz atın) Hüdai, 14:04
Filtreleme Seçenekleri - 30c Low Tech joko29, 13:49
Akvaryum Tanıtımı - Çiftleşme Sorunsalı Yesimaqurium, 13:34
Akvaryum ve Tür Tavsiyesi - Auratus Ciklet Kuyruk Kısmı Yok Oldu Laterthanbefore, 12:48
Yeni Üye Forumu - Kaldığımız Yerden Devam... Laterthanbefore, 12:30
Akvaryum Tanıtımı
GÜNCEL 100 TANITIM
SON İLANLAR
- Katil Salyangoz GokKurt 12:53
- Nano / Pico Akvaryum Arıyorum GokKurt 12:53
- Son Kalanlar Bitkili Akvaryumu Bozuyorum. GokKurt 12:53
- Leptosoma Black Bee-neolamprologus Caudopunctatus Özşahin 12:44
- Leptosoma Kitumba & Bathyphilus Blue Lips Özşahin 12:44
- Extra Clear 60*40*36 Mobilyalı Full Akvaryum Akifs 12:43
- Bitki Çeşitleri emreemin 12:37
- Bitki Gübre Seti Satış Ve Destek emreemin 12:37
- Armatür Powerled Ölçülerinize Göre Destek Verilir emreemin 12:37
- Bitkili Akvaryum Balıkları emreemin 12:37
- Akvaryum Yem Çesitleri emreemin 12:37
- Mdf Dolap Ve Ahşap Sehpa Woodwork Can TEK 12:35
- Kutusunda Grolux Ve Muhtelif Akvaryum Malzemesi ootkn 12:16
- Sıfır Ve İkinciel Ürünler Biolojik Sünger,iç Fitre ootkn 12:16
- 28 Saksı Japon Şemsiyesi Bitkisi 700 Tl Tane 25 Tl ootkn 12:15
- 30 Dal Bitki 250 Tl Dorduncuadam 11:53
- Apistogramma Cacatuoides (kakadu) Trio Shinouzen 11:46
- Kiraz Karides serserimayin88 11:19
- 1 Adet Erkek Nadirmbuna 11:10
- Aksan Yapımı Full Ultra Clear 45 Derece Rodajlı Nadirmbuna 11:10
- Akvaryum Malzemeleri AquaPuella 10:54
- İç Filtreler - Moss Teli - Sünger - Termometre AquaPuella 10:54
- Turuncu Tavşan Salyangozu Poso şansal 10:45
- Java Fern Filizleri Miller 10:38
- Corydoras Sterbai Arıyorum Miller 10:38
- 100-40-50(55) Akvaryum Arıyorum Miller 10:38
- L144 Düz Damızlıl Erkek sengulturker 10:36
- Çeşitli Boylarda Akvaryumlar karadadas 10:23
- Fluval 305 Ve Yedek Parça Ve Eheim Substrat Pro egedin 10:13
- Paslanmaz Krom Pipe egedin 10:13
- Sirke Kurt Canlı Yem FULL RED MEHMET 09:42
- Jebo 36w Uv Lamba Yepyeni FULL RED MEHMET 09:42
- Transgenetik Tetra Show Boy FULL RED MEHMET 09:42
- Bitkili Akvaryum - Resif Akvaryum (maşa, Spatula, umit67 09:38
- Chrome Pipe - Akvaryum Standları - Bitki Seti BİTKİ SETİ 09:38
- Muhtelif Malzemeler Formicasmind 09:37
- Eheim Classic 2260lar(musluklu-sıfır Ve İkinci El) Hiko 09:36
- 150x60x60 Temaks Profil Akvaryum Hiko 09:36
- Colombian Tetralar Hiko 09:36
- Lav Taşı Üstü Anubias, Cyrptocoryne Wendtii nikon_ 09:26
- Beyaz Ve Mikro Kurt, Kızılağaç Kozalağı, Mineralle nikon_ 09:26
- Eheim Twin Feeder Ve Sera Otomatik Yemleme Makine nikon_ 09:26
- ❗️🔹️ N P K ➕️ Fe ➕️ Excel ➕️ Yosun Giderici 🔹️❗️ F13K 09:15
- 🌲🌳 Christmas Moss, Subulata, Mikra, Saz 🌳🌲 F13K 09:15
- 💥🌱 Toptan Subulata 🌾💥 F13K 09:15
- Akvaryumların İhtiyaçları GETS34 09:12
- 3d Baskı Malzemeleri. krmbzkurt 08:52
- Eheim, Tetra, Haqos Kaliteli Malzemeler muratdeg 08:37
- Dennerle Shrimp King Bio Tase Active/renkl. Yemler suslu_78 08:31
- Hopar Flo T5 24 Watt 55 Cm— suslu_78 08:31
KULLANICILAR
- 147 Online Kullanıcı, 80 Üye
Online Kullanıcılar
tayasayan,
sorceres,
Orhan76,
veyselsimsek,
ayvazmemoli,
GokKurt,
ihsan1207,
mcmert,
Serdariekrem,
Dorduncuadam,
Kaan59,
hmdnl,
undesirable,
hounddog,
Ruchansuzen,
burakia,
pradaa,
MiSoSiKiaN,
Fhfjfnn,
Mikail Erdoğan,
fbugr123,
egedin,
aybas,
czafer58,
darkaura,
Hüdai,
Golgeci,
CenK,
yunusmusaak,
Fortunee,
burakinal,
Muhammetrustuay,
Cglrsyn,
polar,
Öğretmen Ali,
AC-72,
Rafayel,
Avoure,
osmandbnl,
aktugsedat,
ciways,
Ogulcandnmz,
flatsarn,
krmbzkurt,
karidesrehberi,
biacar,
KaraDeniz3461,
SaRCoPhiLiuS,
Oasis,
İsmail YILDIRIM,
Fikoti,
plutarkhos,
Gastropoda,
maykkolik,
Hakan ARP,
Antepli,
twinsoul,
Duruasel,
Nyassa10,
zebercet,
Sahinn,
emrah07,
murat22,
selahattinfidan,
korsan672,
FerhatKaya,
Predatorr,
hasancn,
Hobihanem48,
cemozgura,
Kuter Karaman,
emrecokmus,
bilentungul,
KolombiyaTetra,
EfeKizi,
BeyzPl,
MehmetAkif,
memilia,
Baris124,
MehmetKaan,
Gökdeniz0660,
FORUM İSTATİSTİKLERİ
- 3,797,668 Mesaj
- 408,613 Konu
- 91 Forum
- 145,128 Forum Üyesi
- 1,466 Özel Forum Üyesi
- 29 Kıdemli Akvarist
- 1,941 Dün Giriş Yapan Üye
Şu ana kadar en fazla 1365 kişi 27.03.2012 23:21 tarih ve saatinde çevrim içi oldu.